ჰელიუმი პერიოდული სისტემის II ელემენტია. მიეკუთვნება კეთილშობილ (ინერტულ) აირებს. Ar (He)=4.003, არსებობს ორი სტაბილური ოზოტოპი 4He და 3He.
ხელოვნურად მიღებულია ჰელიუმის სხვა იზოტოპები 5He, 6He, 8He ჰელიუმი წყალში მცირედ იხსნება (1 ლ. წყალში) 200C- ზე იხსნება 8,7 სმ3). იგი არ ადსორბირდება, ამიტომ მის ამ უნარს იყენებენ სხვა აირებისგან გამოსაყოფად. ჰელიუმის მოლეკულა ერთატომიანია. მისი ნაერთები მიღებული არ არის. ჰელიუმი აღმოჩენილ იქნა მზეზე სპექტრალური ანალიზით 13 წლით ადრე, ვიდრე დედამიწაზე. ჰელიუმის აღმოჩენაში და გამოკვლევაში ბევრი მეცნიერი მონაწილეობდა სხვადასხვა ქვეყნებიდან. ჰელიუმით დაინტერესებული იყვნენ ჟანსენი (საფრანგეთი), ლოკერი, რამზაი, კრუქსი, რეზერფორდი (ინგლისი), პალმერი (იტალია) და სხვ. დედამიწის ქერქში ჰელიუმი წარმოიქმნება ურანის იზოტოპების238U და 235U რადიოაქტიური დაშლის შედეგად. მთის ქანებში ჰელიუმის შემცველობის მიხედვით შეიძლება ვიმსჯელოთ მინერალის ასაკზე. ამას საფუძვლად უდევს 238U -ის რადიოაქტიური ნახევარდაშლის პერიოდი, რომელიც გრძელდება 4,52 მილიარდი წელი. ამ დროს იგი გარდაიქმნება ტყვიად და ჰელიუმად. ჰელიუმს აქვს დიდი შეღწევადობის უნარი. მაგ. კვარცში მისი შეღწევადობის უნარი 1000 ჯერ მეტია ვიდრე წყალბადის. ჰელიუმი სითბოს კარგი გამტარია. ჰელიუმის იონმა (α ნაწილაკმა) დიდი როლი ითამაშა ბირთვული ფიზიკის განვითარებაში. სწორედ α ნაწილაკების გაბნევამ მიიყვანა რეზერფორდი ატომის ბირთვის აღმოჩენამდე. ჰელიუმი პირველად გამოიყენეს გერმანელებმა 1915 წ. დირიჟაბლების ასავსებად. ბევრი ტექნოლოგიური პროცესის ჩატარება ჰაერის ატმოსფეროში შეუძლებელია და იყენებენ ჰელიუმის გარემოს. ჰელიუმის ატმოსფეროში ღებულობენ საწვავს ბირთვული რეაქტორებისათვის, მეცნიერული გამოკვლევებისთვის იყენებენ თხევად ჰელიუმს ძლიერ დაბალი ტემპერატურების მისაღებად. ამ ტემპერატურაზე მეტალები ხდებიან ზეგამტარები. მათი ეს თვისება გამოყენებულია ელექტროგამომთვლელ მანქანებში, ლაზერებში. რომ არა მისი შემცველობის გაფანტულობა ბუნებრივ რესურსებში, იგი პოვებდა უფრო მეტ გამოყენებას. მაგ. ჰელიუმის არეში დაკონსერვებული ხილი და ბოსტნეული ინარჩუნებს თავდაპირველ არომატს და გემოს. მაგრამ ეს შეუძლებელია. ჰელიუმს მოიხმარენ მხოლოდ ძალიან მნიშვნელოვან სფეროებში. ჰაერს, რომელშიც აზოტი მთლიანად ან ნაწილობრივ შეცვლილია ჰელიუმით იყენებენ: მედიცინაში, კოსმონატვები, მყვინთავები, რადგან იგი 3-ჯერ უფრო მსუბუქია და ადვილად აღწევს ორგანიზმში, ამ დროს გამოირიცხება კესონური დაავადება, რომელიც ემართებათ მაღალი წნევის ქვეშ მომუშავე ადამიანებს.
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment