პერიოდული სისტემის II ჯგუფის მთავარი ქვეჯგუფის ელემენტი, ატომური ნომერი 48. Ar(Cd)=112,41 ბუნებაში გვხვდება რვა სტაბილური იზოტოპი: 106Cd , 180Cd, 110Cd, 111Cd, 112Cd, 113Cd , 114Cd, 116 Cd. გავრცელების მიხედვით 64-ე ადგილზეა 8*10-6% მასით, თავისი საკუთარი მინერალები არ გააჩნია, მინარევის სახით შეიცავს: თუთიის, სპლენძის და ტყვიის მადნები.იშვიათი მინერალებია გრინოვიტი CdS, ოტავიტი CdCO3 კადმიუმი მოთეთრო რბილი მძიმე მეტალია. ჰაერზე იფარება დამცავი ოქსიდის ფენით. მისი r= 8.65გ/სმ3 , t ლღ =3200C. t დუღ =7670C მისი ელექტროგამტარობა ვერცხლის ელექტროგამტარობაზე 5-ჯერ ნაკლებია. მისი დ.ხ. ნაერთებში +2 ია.
კადმიუმი აღმოაჩინა 1817 პროფესორმა შტრომეიერმა. დაფხვნილი კადმიუმი ჰაერზე აალდება და იწვის წითელი ალით, წარმოქმის ოქსიდს. თავისი ქიმიური თვისებით ჰგავს თუთიას. მეტალი კადმიუმი ჩვეულებრივ პირობებში წყალთან არ მოქმედებს. განზ. H2 SO4 და HCl გაცხელებით მოქმედებს კადმიუმთან წყალბადის გამოყოფით. მშრალი ქლორწყალბადი მოქმედებს კადმიუმთან 4400C. განზ. HNO3
მოქმდებს კადმიუმთან ამიაკის წარმოქმნით. HH 2S _ჩვ. პირობებში არ მოქმედებს. თუთიისგან განსხვავებით ტუტეებთან მდგრადია, მაგრამ იხსნება ამონიუმის ჰიდროქსიდში. გაცხელებით უერთდება: P, S, Se, Te , ჰალოგენებს. უშულოდ არ უერთდება აზოტს და წყალბადს. კადმიუმი გამოყენებულია ბირთვულ რეაქტორებში. კადმიუმის მნიშვნეოვანი ნაწილი იხარჯება როგორც მეტალის დამცველი ფენა კოროზიისაგან. ნიკელთან, თუთიასთან და კალასთან შედარებით მას ანიჭებენ უპირატესობას, რადგან მისი ფენა შეიძლება მოვაშოროთ მეტალს და მოხდეს საჭიროების შემთხვევაში მეტალის შედუღება. კადმიუმის დამცველ ფენას იყენებენ ტანკების, თვითმფრინავების და გემების ასაგებად საჭირო მეტალებისათვის, მაგრამ მისი გამოყენება არ შეიძლება საკვების პროდუქტების შესანახი ჭურჭლისათვის, ვინაიდან მისი ხსნადი მარილები მომწამვლავია. კადმიუმს იყენებენ სხვადასხვა შენადნობების დასამზადებლად. კადმიუმს ასევე იყენებენ მაღალი ძაბვის სადენების, აკუმლატორების დასამზადებლად. მისი შენადნობი ოქროსთან ხასსიათდება სხვადასხვა შეფერილობით, ამის გამოგამოიყენება საიუველირო საქმეში, აგრთვე გამოიყენება როგორ ნახევარგამტარი.
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment